艣roda, 25 lipca 2018

Dziadkowie vs Wnukowie? 馃挅

O relacji dziadk贸w do wnuk贸w, zadaniach, rolach i wyj膮tkowo艣ci wi臋zi, ale te偶 o staro艣ci i pustce po 艣mierci babci czy dziadka m贸wi Waldemar Dul臋ba – certyfikowany psychoterapeuta Mi臋dzynarodowego Towarzystwa Terapii Systemowej z Heidelbergu, wsp贸艂za艂o偶yciel Pracowni Terapii i Rozwoju 



Panie Waldemarze, w styczniu wsp贸lnie z babci膮 i dziadkiem 艣wi臋towali艣my ich 艣wi臋to. Nie ma w膮tpliwo艣ci, 偶e relacje z dziadkami s膮 szczeg贸lne, ale mo偶na je okre艣li膰 jako wa偶niejsze czy mniej wa偶ne w por贸wnaniu do relacji z rodzicami? 

Daleki by艂bym od hierarchizacji, poniewa偶 ka偶da z tych relacji opiera si臋 na czym艣 innym, r贸wnie偶 na innym poziomie, chocia偶by pokoleniowym budowana jest ta wi臋zi. Ka偶da z tych relacji jest specyficzna. Relacja dziadk贸w do wnuk贸w jest z pewno艣ci膮 relacj膮 wyj膮tkow膮, ale nie powiedzia艂bym, 偶e jest to relacja mniej wa偶na od tej z rodzicami.

Co jest podstaw膮 relacji babci i dziadka do wnuk贸w? 

Specyfika tej wi臋zi polega na kilku wymiarach. Na pewno wa偶n膮 rzecz膮 jest pewien rodzaj wymaga艅 – inne wymagania maj膮 rodzice wobec dzieci, a inne - dziadkowie wobec wnuk贸w. Dziadkowie sk艂onni s膮 do tego, aby mie膰 wi臋cej wyrozumia艂o艣ci, ciep艂a, wsparcia, cierpliwo艣ci. Maj膮 te偶 wi臋cej czasu i cierpliwo艣ci. Inny rodzaj, ale nie mo偶na powiedzie膰, 偶e dziadkowie nie maj膮 偶adnych wymaga艅 wobec wnuk贸w... Ich rola widoczna jest w relacji wnuki – dzieci, poniewa偶 zale偶nie od sytuacji, ale s膮 troch臋 jak s臋dzia w ringu. Z wi臋kszym wyczuciem i zrozumieniem oceniaj膮 ca艂膮 relacje i to, co si臋 dzieje... Dziadkowie s膮 bardziej wyrozumiali, s膮 sk艂onni do tego, aby usprawiedliwia膰 wnuki nie tylko przed rodzicami, ale i innymi cz艂onkami rodziny, przyjaci贸艂mi. Oczekiwania dziadk贸w od wnuk贸w s膮 zupe艂nie inne, poniewa偶 budowane s膮 na innych do艣wiadczeniach i oczekiwaniach . Dziadkowie bardziej „obs艂uguj膮” t臋 cz臋艣膰 wra偶liw膮, ciep艂膮, rozumiej膮c膮, czasami ochraniaj膮c膮. Oczywi艣cie chc膮 aby wnukowie mieli udane 偶ycie, odnosili sukcesy, ale nie maj膮 a偶 takich oczekiwa艅 jak rodzice wzgl臋dem dzieci. Na pewno te偶 jest mniej konflikt贸w w relacji dziadkowie – wnukowie.

Konflikty, o kt贸rych Pan wspomnia艂 z pewno艣ci膮 pojawia si臋, kiedy wnukowie dorosn膮 i nie b臋d膮 ju偶 chcieli s艂ucha膰 tego, co babcia i dziadek radz膮... W konsekwencji – ranimy t臋 mi艂o艣膰...

Zranie艅 ze strony dzieci czy m艂odych ludzi na pewno b臋dzie mniej w stosunku do babci czy dziadka ni偶 do rodzic贸w. W relacji do rodzic贸w zawsze b臋dzie wi臋cej buntu, oporu. Wynika膰 to mo偶e r贸wnie偶 z tego, 偶e dziadkowie zazwyczaj nie s膮 tak oceniaj膮cy jak rodzice. Oni oczywi艣cie mog膮 by膰 rozczarowani, ale nie b臋d膮 zez艂oszczeni. W relacji mi臋dzy rodzicami a dzie膰mi jest jeszcze jeden wa偶ny moment, kiedy dziecko chce autonomii – dziadkowie t臋 autonomi臋 艂atwiej akceptuj膮. Wyj膮tkiem jest relacja, w kt贸rej dziadkowie s膮 bardzo ingeruj膮cy, zaborczy... Bardzo ma艂e jest jednak prawdopodobie艅stwo, 偶e ze strony dziadk贸w samodzielno艣膰 wnuk贸w b臋dzie utrudniana.

W jakich przypadkach jest sens pozbawia膰 dzieci kontaktu z dziadkami?

Jest to ciekawe pytanie, bo dlaczego rodzice mieliby ingerowa膰 w taki spos贸b, aby ogranicza膰 czy wr臋cz uniemo偶liwi膰 t臋 relacje? Pierwszym obszarem, kt贸ry mo偶e mie膰 znaczenie jest to, 偶e dziadkowie s膮 identyfikowani jako zagro偶enie - maj膮 z艂y wp艂yw na dzieci poprzez to, jaki lansuj膮 styl 偶ycia, czy chc膮 aby by艂o tak jak oni sobie 偶ycz膮. Wtedy rzeczywi艣cie mo偶e pojawi膰 si臋 taka ch臋膰, aby odizolowa膰 dzieci od niechcianego wp艂ywu dziadk贸w. Innym obszarem kiedy rodzice, czy jedno z rodzic贸w b臋dzie uniemo偶liwia艂o czy pr贸bowa艂o uniemo偶liwi膰 kontakt dzieci z dziadkami jest element pewnego rodzaju rozgrywki mi臋dzy rodzicami a dziadkami. B臋dzie to rodzaj nacisku, kary za co艣 – np. za nadmiern膮 ingerencj臋.

Do czego to doprowadzi?

Mo偶na zrobi膰 przykro艣膰 dziadkom poprzez to, 偶e ograniczy si臋 im albo uniemo偶liwi si臋 kontakt z wnukami...

... ta przykro艣膰 nie dotknie tak偶e wnuk贸w? 

To nie ulega w膮tpliwo艣ci, 偶e tak si臋 stanie, szczeg贸lnie w przypadku kiedy ich wi臋藕 jest dobra. Jest to sytuacja, w kt贸rej dziecko pozbawione jest „kogo艣” wa偶nego, istotnego w ich dotychczasowym 偶yciu. Nie chodzi tutaj tylko o aspekt mi艂o艣ci, czu艂o艣ci, rozpieszczania, bezwarunkowej akceptacji, ale te偶 pozbawienie dziecka mo偶liwo艣ci ci膮g艂o艣ci w aspekcie przekazu pokoleniowego.

Takich „prywatnych historyk贸w”?

Tak, poniewa偶 uniemo偶liwienie kontaktu dzieci z dziadkami to pozbawienie jakiego艣 rodzinnego przekazu, kt贸ry dziadkowie przekazuj膮 swoim wnukom. Brak kontynuacji poczucia przynale偶no艣ci do grupy rodzinnej.

Dlaczego jest to takie wa偶ne? 

Przede wszystkim jest to aspekt budowania i 艂膮czenia tego, co dawne z tym, co aktualne. Poczucia jakiej艣 przynale偶no艣ci do konkretnej grupy, poczucia, 偶e wiem sk膮d jestem, jaka jest moja historia, jak膮 tradycja. Cz臋艣ciej dziadkowie co艣 ujawniaj膮, co jest tajemnic膮 rodzinna. Aspekt pochodzenia, budowania w艂asnej to偶samo艣ci, przynale偶no艣ci bardzo jest wa偶ny. Niekiedy opowie艣ci rodzinne s膮 rodzajem pewnej ba艣ni czy legendy, kt贸r膮 si臋 przyjemnie s艂ucha. Widzenie siebie w szerszym kontek艣cie ni偶 indywidualnym jest istotne, ale chyba tylko w takich rodzinach, w kt贸rych faktycznie wa偶ny jest aspekt relacyjny i to wielopokoleniowy. 

Du偶o jest mo偶liwo艣ci, aby te relacje budowa膰, umacnia膰. Jednym z takich przyk艂ad贸w mo偶e by膰 gra planszowa – wsp贸lna gra dziadk贸w z wnukami...  

Przekaz dziadk贸w wnukom jest unikatowy. To, czego si臋 dowiemy czy mo偶emy dowiedzie膰 od dziadk贸w rzadko kiedy dowiemy si臋 od rodzic贸w – z r贸偶nych powod贸w... chocia偶by dlatego, 偶e maj膮 troszk臋 inn膮 perspektyw臋. To dziadkowie s膮 przekazicielami unikatowej wiedzy, kt贸ra dotyczy bardzo osobistych, r贸wnie偶 i naszych spraw. Chocia偶by z tego powodu dziadkowie mog膮 by膰 ciekawymi przekazicielami historii rodzinnej. Nikt nam tego nie przeka偶e w taki spos贸b jak zrobi膮 to dziadkowie.

Wobec tego na czym polega ta szczeg贸ln膮 wi臋藕 mi臋dzy dziadkami i wnukami? 

Wnukowie pojawiaj膮 si臋 w szczeg贸lnie wa偶nym momencie w 偶yciu. Zwykle urodzenie wnuk贸w zbiega si臋 dziadkom z ko艅czeniem jakiego艣 etapu w ich 偶yciu – np. aktywno艣ci zawodowej. Powstaje pytanie jak funkcjonowa膰 spo艂ecznie, jak si臋 odnale藕膰 W Innych rolach... Pojawienie si臋 wnuk贸w otwiera nowy sens. Co艣 w nich o偶ywia, daje nadziej臋. Pojawienie si臋 wnuk贸w to te偶 wymiar biologiczny – mianowicie s膮 gwarancj膮 przed艂u偶enia rodu. By膰 mo偶e jest i tak, 偶e ta relacja daje dziadkom nadziej臋, 偶e to co si臋 nie uda艂o osi膮gn膮膰 ich dzieciom - uda si臋 osi膮gn膮膰 wnukom. Chodzi o to, aby unikn膮膰 b艂臋d贸w, kt贸re pope艂nili z w艂asnymi dzie膰mi.

Jednocze艣nie – mimo dobrych ch臋ci – mo偶e powsta膰 konflikt... 

Z ca艂膮 pewno艣ci膮 jest to zarzewie r贸偶nego rodzaju konflikt贸w. Dziadkowie by膰 mo偶e maj膮 takie poczucie, 偶e ich do艣wiadczenie rodzicielskie mo偶e jednak by膰 przydatne przy wychowaniu ich wnuk贸w.

Wspominali艣my o ograniczeniu kontaktu dziadkowie – wnukowie, ale co w przypadku, kiedy umiera babcia a dziecko ma zaledwie kilka latek? Da si臋 wype艂ni膰 pustk臋 po stracie tak wyj膮tkowej osoby?  

To, w jaki spos贸b prze偶ywana jest utrata dziadk贸w zale偶y od tego jaki by艂 kontakt i wi臋藕 mi臋dzy nimi, ale te偶 od tego, jaki jest w rodzinie stosunek do umierania i 艣mierci. Je艣li wi臋藕 nie by艂a silna to by膰 mo偶e ta strata nie zostanie jako艣 g艂臋boko prze偶yta, ale kiedy rola i udzia艂 dziadk贸w w 偶yciu rodziny jest znacz膮cy – to strata babci czy dziadka b臋dzie prze偶ywana bole艣nie. Wa偶ne jest to o czym wspomnia艂em - stosunek do 艣mierci, umierania, staro艣ci. I w jaki spos贸b przekazujemy to m艂odszemu pokoleniu. Je艣li babcia czy dziadek choruj膮 – mo偶na porozmawia膰 z dzieckiem, i pr贸bowa膰 przygotowa膰 dzieci do faktu 艣mierci i utraty.

Mo偶na zast膮pi膰 t臋 pustk臋? 

Mo偶e nie trzeba zast臋powa膰... O wiele lepiej by艂oby uzna膰 t臋 strat臋 i z pomoc膮 doros艂ych – prze偶y膰 j膮. Uczy膰 si臋 te偶 budowa膰 inne relacje, kt贸re b臋d膮 dobrymi relacjami. Nie s膮dz臋, aby kojenie b贸lu po stracie w taki spos贸b: „nie martw si臋, masz jeszcze dziadka” by艂o dobrym pomys艂em. Bardzo wa偶ne jest to, aby zmierzy膰 si臋 z utrat膮 i pami臋ta膰 kim by艂 kto艣, kto zmar艂, ale nie chodzi te偶 o to, aby by膰 ci膮gle w 偶a艂obie. Du偶o zale偶y od tego w jakiej relacji byli艣my i jaki mamy stosunek do tego szczeg贸lnego rodzaju utraty jak膮 jest 艣mier膰 bliskich.

Jakie jest zadanie rodzic贸w?  

Pomaga膰 dzieciom w przej艣ciu momentu utraty i p贸藕niej. 呕a艂oba to proces czasami d艂ugotrwa艂y i nie 艂atwy, gdy偶 nie tylko wnuczka czy wnuk utraci艂o blisk膮 osob臋, ale te偶 ta utrata dotyczy rodzic贸w. 

Wr贸膰my do relacji dziadkowie – wnukowie. W jaki spos贸b piel臋gnowa膰 relacj臋? 

Bardzo wa偶nym aspektem jest przekaz pokoleniowy. Jest to wa偶ny element 艂膮cz膮cy, ale chyba niewystarczaj膮cy, by piel臋gnowa膰 relacje. Zar贸wno od dziadk贸w jak i od wnuk贸w musi by膰 zaciekawienie, nie tylko sob膮 i w艂asn膮 histori膮. Dziadkowie powinni interesowa膰 si臋 tym, co wnukowie robi膮, ale nie powinno by膰 to zaciekawienie, kt贸re przeradza si臋 w kontrol臋. 

Mo偶emy m贸wi膰 o podstawowych zadaniach babci i dziadka?

Jest to bardzo ciekawy obszar, poniewa偶 te zadania wynikaj膮 z tego, czego sami dziadkowie oczekuj膮 od wnuk贸w i czy dziadkowie s膮 w dostateczny spos贸b uwa偶ni na potrzeby wnuk贸w. Rola, funkcja, miejsce jakie dziadkowie pe艂ni膮 w rodzinie ewoluuje i jest – a przynajmniej dobrze by by艂o, dostosowane do zmian jakie maj膮 miejsce w obr臋bie nas. Czego innego oczekiwano od babci czy dziadka kilkana艣cie lat temu – czego innego oczekuje si臋 dzi艣. Inaczej te rol臋 pe艂ni膮 dziadkowie w mniejszych miastach, inaczej – w du偶ych, a 偶e pewne jeszcze inaczej na wsiach. Dziadkowie zmienili sw贸j styl 偶ycia na bardziej autonomiczny. Ju偶 nie tylko b臋d膮 si臋 „karmi膰” szcz臋艣ciem wnuk贸w, ale te偶 b臋d膮 mieli swoje sprawy, wi臋cej czasu gotowi s膮 po艣wi臋ci膰 w艂asnemu rozwojowi. W jakim艣 sensie staj膮 si臋 partnerami w 偶yciu spo艂ecznym.

Chyba zw艂aszcza babcie staj膮 si臋 kobietami nowoczesnymi, kt贸re wybieraj膮 np. Smartfony...

Z perspektywy dziadk贸w ta nowoczesno艣膰 wnuk贸w, o kt贸rej pani wspomnia艂a – jest przyjmowana z wi臋ksz膮 偶yczliwo艣ci膮 ni偶 nowoczesno艣膰 rodzic贸w. Je艣li dziadkowie s膮 nowocze艣ni to jest to pewien rodzaj dumy i zadowolenia, podziwu. W przypadku rodzic贸w jest ju偶 inaczej – czyli wi臋cej krytycyzmu. Mo偶e to si臋 wi膮za膰 z pewnego rodzaju rywalizacyjno艣ci膮, bo pr贸buj膮 udawa膰 m艂odego... Babcia i dziadek znajduj膮 wi臋ksze uznanie wnuk贸w. Dziadkowie te偶 s膮 bardziej wyrozumiali i tolerancyjni i wnukowie r贸wnie偶 wobec swoich dziadk贸w potrafi膮 by膰 nie tak surowo w ocenach jak wobec rodzic贸w.

W 艣wiecie, w kt贸rym ci膮gle gdzie艣 gonimy – ci臋偶ko nam czasem znale藕膰 czas aby odwiedzi膰 dziadk贸w nawet w te szczeg贸lne dni – Dzie艅 Babci i Dzie艅 Dziadka. Czy to nie jest tak, 偶e prezentami chcemy zrekompensowa膰 brak naszej obecno艣ci?  

S膮dz臋, 偶e to w jaki spos贸b b臋dziemy obchodzi膰 uroczysto艣ci czy 艣wi臋ta jest spraw膮 drugorz臋dn膮, poniewa偶 najwa偶niejsza jest pami臋膰 i spos贸b w jaki t臋 wa偶no艣膰 wyrazimy. Dzie艅 Babci i Dziadka jest szczeg贸lnym dniem, czego dowodem jest jego uznanie i ustanowienie 21 i 22 stycznia.

Jaka wobec tego jest rola dziadk贸w w 偶yciu wnuk贸w? 

Rola dziadk贸w w 偶yciu wnuk贸w jest r贸偶noraka. Mo偶na doda膰 do tego sta艂o艣膰, poniewa偶 kiedy 偶yj膮 dziadkowie – stwarzaj膮 poczucie bezpiecze艅stwa i niezmienno艣ci. I chcieliby艣my 偶eby tak by艂o zawsze, by艣my nie tracili niczego z tych zasob贸w, kt贸re mamy. A tu, jednym z pierwszych do艣wiadcze艅 utraty w 偶yciu wnuk贸w jest 艣mier膰 dziadk贸w jako najbli偶szych os贸b. To zaczyna r贸wnie偶 konfrontowa膰 m艂odych ludzi z tym, 偶e w 偶yciu nie ma nic trwa艂ego. Trzeba si臋 mierzy膰 z utrat膮, 艣mierci膮 i krucho艣ci膮 偶ycia. Jest to bardzo wa偶ny aspekt. Chcieliby艣my by dziadkowie byli filarem tego trwania. S膮 tymi, kt贸rzy buduj膮 szersz膮 perspektyw臋 historyczn膮 rodziny – wiemy sk膮d pochodzimy. To oni – dziadkowie – s膮 nauczycielami wra偶liwo艣ci, ciep艂a, mi艂o艣ci, akceptacji.

A jaka jest rola wnuk贸w w 偶yciu dziadk贸w?  

Wnukowie wnosz膮 w 偶ycie dziadk贸w nadziej臋, 偶e co艣 b臋dzie kontynuowane. Jest to rodzaj nowej nadziei, nowej perspektywy. Jak najbardziej maj膮 te偶 funkcj臋 motywuj膮c膮, poprzez zaciekawienie tym, co nowe... Je艣li ta wi臋藕, ta relacja b臋dzie znacz膮ca – i jest piel臋gnowana, umacniane – znajdujemy czas, zainteresowanie, uwag臋 dla dziadk贸w. To jest wa偶na informacja dla nich, 偶e s膮 dla nas wa偶nymi osobami. Nie jest to wi臋藕 por贸wnywalna do 偶adnej innej.

Co jest najtrudniejsze w tej relacji?

To, co jest trudne to konfrontacja ze starzeniem si臋 dziadk贸w. Jest to bardzo wa偶ny moment w budowaniu relacji i tego, w jaki spos贸b to si臋 prze偶ywa... Jest to wa偶ne w 偶yciu zar贸wno dziadk贸w jak i wnuk贸w.

Wspominali艣my o wa偶nym elemencie w budowaniu relacji jakim jest przekaz pokoleniowy, ale i warto艣ci, kt贸re dzi艣 mo偶e ju偶 nie s膮 tak oczywiste...  

Dziadkowie to przekaziciele warto艣ci. W dzisiejszym 艣wiecie warto艣ci coraz bardziej zanikaj膮, albo nadawane s膮 im inne znaczenia... Dziadkowie s膮 str贸偶ami i przywracaj膮 pierwotny sens warto艣ciom takim jak uczciwo艣膰, po艣wi臋cenie, wiara, troska. Sami 偶yj膮 tymi warto艣ciami i do nich si臋 odwo艂uj膮. B臋d膮 te偶 czuwa膰 nad tym aby warto艣ci, kt贸re s膮 dla nich istotne - by艂y przekazywane wnukom.

___
殴r贸d艂o: Tygodnik Idziemy 
Fot.: archiwum prywatne 

Brak komentarzy:

Prze艣lij komentarz

Copyright © 2016 Niedoskonala-ja.pl , Blogger